Een dag (en iets meer) van een afscheidsfotograaf

Ik heb gisteravond alles klaar gelegd, de juiste lenzen, regenhoes, batterijen opgeladen, sd-cards gecheckt. Vandaag ben ik er op tijd bij, de uitvaart die ik vastleg is één van de uitgebreide soort, eerst thuis nog foto’s maken, dan bij een dienst en dan op de begraafplaats.  Dat wordt een intensieve dag.
Met mijn kleding moet ik daar ook rekening mee houden, laagjes, thuis kan het warm zijn, bij de dienst is het meestal ook niet koud, maar op de begraafplaats kan het nat, koud en modderig zijn. Schoenen zijn van de geruisloze soort, maar die kunnen niet op de begraafplaats, dus andere mee de auto in. Ik neem wat maaltijd repen mee voor tussendoor en een flesje water. Draaiboek heb ik uitgeprint maar eigenlijk ken ik hem al redelijk uit mijn hoofd. Ik kan gaan.

Thuis is altijd bijzonder, dit keer heb ik de nabestaanden zelf niet gesproken, alleen de uitvaartbegeleider. Mensen zijn zo druk met het regelen en organiseren dat daar niet altijd behoefte aan is dat ik ook nog eens langs kom. En dan is de eerste kennismaking als het definitieve afscheid al dichtbij is. Er hangt een gespannen maar wel prettige sfeer. Er is emotie maar het is ook een prettig samen zijn, nog de sloffen aan, kopje koffie, herinneringen. Ze zijn bezig met dat wat er allemaal is, dat ze er niet aandenken mij ook koffie aan te bieden. Het maakt niet uit, ik ga mee met de flow die er is. Ik kijk de ruimte waar ik de eerste foto’s zal maken en in en met mezelf overleg ik over welke lens en instellingen ik ga, heel praktisch. En dan volg ik wat er gebeurt, ik volg het met de camera, ik houd ogen open, oren gespitst. Dit zijn de bijzondere momenten foto’s.
Kist sluiten, naar de auto brengen, en iedereen vertrekt naar de ruimte waar de dienst is. En ik, ik volg, maak foto’s, ren vooruit, denk vooruit.

De zaal van de dienst, ik heb die al bezocht, zodat ik weet waar ik kan staan, lopen, of ik naar boven kan en vooral hoe staat het met het licht. Want ik gebruik geen flitser.
Ik zorg nu ook dat ik nog snel een blik op de zaal geworpen heb, of het nog is zoals het is. Ik zorg dat mijn tas met andere lenzen en ander toestel op strategische plaats ligt, zodat ik kan wisselen.
De dienst, het draaiboek ken ik, ik weet wat er gaat gebeuren, kaarsen aansteken, andere rituelen die belangrijk zijn en waar ik moet zijn om dat vast te leggen. De sprekers, momenten dat ik van plaats kan wisselen, of als het kan zelf naar boven voor een foto van bovenaf. En behalve dat hele praktische allemaal voel ik, voel ik de sfeer, wat er gaat gebeuren, een lach of een traan, speciale momenten. Ik heb er een neus voor, weet wanneer dat kan vallen. Ik maak foto’s, en dankzij digitale tijdperk: veel foto’s.

Dan de begraafplaats, buiten, gelukkig is het droog, maar ik wissel wel snel mijn schoenen. Shawl om, hoewel ik zelden kou voel als ik bezig ben, en koude handen ken ik dan gelukkig ook niet.
Ik ben zoals gewoonlijk op tijd, even weer rustig ademhalen, en er dan weer helemaal zijn. Ik ken de weg, ik weet de route, foto’s van voor, vanachter, ik haal ze met een sluipweg weer in. En ook tijdens deze plechtigheid leg ik vast wat er gebeurt. Het overzicht, het detail, de lach, de traan.

Thuis, eerste wat ik doe is de foto’s veiligstellen, uploaden op de computer voor de bewerking. Kop koffie en dan kijk ik er snel doorheen. De hele slechte foto’s haal ik er meteen tussen uit.
En dan neem ik even tijd voor mezelf, het zijn intensieve uren die ik gehad heb, ik denk toch een soort topsport. Ik ben iemand die daarna snel bewerkt, sommige zeggen je moet het een dag laten liggen, maar dat doe ik zelden (of het moet laat zijn). Lastige vind ik: keuze maken, welke foto’s wel en niet. Ik weet niet altijd welke mensen voor de nabestaanden heel belangrijk zijn en welke minder.

De volgende dag besteed ik veel tijd aan het uitzoeken en nabewerken. Ieder uur foto’s maken is een uur nabewerken, minimaal. Ik neem tussendoor een pauze, even met de hond eruit, om weer met een frisse blik verder te gaan. Eind van de middag kan ik ze doorsturen. Zoals vaker gaan de foto’s digitaal naar de zoon.
Het fotoboek maak ik een dag later. Nog meer keuzes maken. Een totaaloverzicht, uitzoeken of iedereen ongeveer even vaak voor komt, de juiste momenten.  Zoals overlegd wordt hier ook de rouwkaart en het gedachtenisprentje in meegenomen. En als het werk klaar is een druk op de knop en het wordt digitaal doorgestuurd.

Een dag of vijf later, het fotoboek is klaar, ik vind het spannend iedere keer weer, maar als ik het fotoboek opensla maakt mijn hart een sprongetje, ja ik heb het goed vastgelegd, ik zie de sfeer, ik voel dat dit goed is. Ik bel met, in deze situatie, de moeder. Ik ga het fotoboek brengen. Ze is alleen thuis en wil graag dat ik samen met haar kijk.
Samen zitten we aan tafel, de tranen rollen over haar wangen. Dit fotoboek laat haar, die hele verdrietige dag dat ze afscheid van haar zoon moest nemen, zien.
Ze is blij met het boek en bedankt me wel 100 keer.  En ik vertel haar hoe bijzonder het voor me was om die dag erbij te mogen zijn. Zo dichtbij, juist bij die moeilijke momenten.

“Ik heb je helemaal niet gezien”, zegt ze dan. Ik glimlach, “dat was ook de bedoeling”. En zij schiet in de bezorgde rol, “maar heb je dan wel koffie gehad?” Ik schud mij hoofd, : nee, maar daar had ik ook geen tijd voor.”  “Oh, wat erg” zegt, ze, “dan krijg je er nu nog een van me.”
Stil, ieder in onze eigen gedachten drinken we de koffie op.

Het is maanden later, wanneer ik haar weer tegenkom op de begraafplaats “Oh”, zegt ze, “ik ben zo blij met jouw foto’s.”  We maken een praatje en ik voel me dankbaar en gelukkig, dit is waar ik het voor doe!